kwaliteitsopvoeding

Artikel in het tijdschrift Spiegelbeeld, gepubliceerd mei 2008 
door Marianne Langemeijer

Kwaliteit in opvoeding
Denkbeelden en ervaringen

Deze tijd wordt gekenmerkt door een opmerkelijke paradox: nog nooit was er zoveel kennis en informatie zo breed beschikbaar, maar tegelijkertijd was er nog nooit zoveel onzekerheid. Door de secularisering, individualisering en ontzuiling van de maatschappij, door wegvallen van vaste kaders, zijn veel mensen op zoek naar hun eigen koers. Ouders zijn onzeker geworden inzake opvoedkwesties. Hoe te denken en te handelen? Dit verschijnsel wordt versterkt omdat zich ook evolutionair gezien nieuwe vraagstukken aandienen. In dit artikel wil ik het een en ander beschrijven vanuit mijn ervaringen als holistisch oudercoach.

We komen er net meer met uitsluitend de “tips en trucs”die we uit onze eigen opvoeding hebben ervaren. De snelle maatschappelijk veranderingen maken dat onmogelijk. Steeds meer ouders en kinderen “verdwalen”in deze maatschappij. Zijn we ons voldoende inhoudelijk bewust van de nieuwste ontwikkelingen en vraagstukken in deze tijd die de relatie ouder-kind beïnvloeden? En zijn we hierover voldoende met elkaar in gesprek? We zien in het gedrag van kinderen duidelijk dat zij een spiegel vormen voor deze vraagstukken.

Wat is dan het anders of nieuwer dat in deze tijd speelt? Onze tijdgeest vraagt om aandacht voor “bewustzijn”. Kinderen zijn evolutionair gezien altijd de dragers van de nieuwste inzichten. Bijvoorbeeld het inzicht dat menselijk bewustzijn geen individueel “eilandje”van ik-heid”is, maar intiem verbonden is met alles om ons heen. Of, zoals ik het ooit door een kind nog veel mooier hoorde formulieren “Wij zijn allemaal een druppen in dezelfde oceaan”.

Opvoeden in de 21 e eeuw

Hoewel spiritualiteit en intuïtief bewustzijn van alle tijden is, lijkt het wel of de kinderen van nu in hun gedrag hier veel meer van laten zien. Zij kunnen en willen zich niet meer klakkeloos aanpassen aan de regels en vormen van deze maatschappij en ervaren deze vaak als vervreemdend ten opzichte van hetgeen zij in zichzelf ervaren. En ook de ouder heeft de behoefte om te kijken naar eigen patronen die doorbroken mogen worden. Zij gaan zielsprocessen diepgaander aan op hun pad naar “bewustzijn”. Het is merkbaar in mijn praktijk voor oudercoaching dat de tijd hier rijp voor is. Er is veel innerlijke wijsheid bij de ouder en de verbinding tussen ouder en kind is uniek. Hierin ligt de kracht besloten om deze aan te spreken.

Vruchtbare aarde

Wat maakt een ouder tot een goede opvoeder? Hoe zit dat met “quality time” waarover zoveel gesproken wordt? Een belangrijk kernvraag daarbij is naar mijn idee: ben je als ouder echt beschikbaar als opvoeder? Natuurlijk hoef je als ouder geen supermens te zijn, het belangrijkste is dat je “echt” bent en “beschikbaar” bent.

Bijvoorbeeld: met ons denken weten we dat het feitelijk onzinnig is om op een 2 jarig kind boos te worden. Een 2 jarig kind kan gewoon bepaalde dingen nog niet en daarnaast onderzoekt het de wereld door grenzen op te zoeken. We zouden als ouder op een rustige manier een grens kunnen stellen, je bent ouder en wereldwijzer. Toch komt er vaak boosheid bij met een gevoel van onmacht van de ouder. Als we dit als oudercoach benaderen via een zogenaamde “psychologische bovenlaag”met tips en trucs, dan is er mogelijk op korte termijn succes te behalen maar loopt het snel weer uit het spoor en blijft de ouder keer op keer veel moeite kosten. We moeten dus eerst voor vruchtbare aarde zorgen. De boosheid is namelijk iets van de ouder zelf. Door emotioneel betrokken te raken is duidelijk dat een eigen patroon geraakt wordt. De “snelweg” voor een wezenlijke verandering moet gezocht worden in de “onderlaag”. Via familieopstellingen en thematische opvoedopstellingen kan er op een diepere laag gekeken worden naar de oorsprong van thema’s en naar de daaruit volgende reactiepatronen. Als de ouder niet “verstrikt” is in een eigen verhaal, dan is hij/zij op dat moment pas beschikbaar als opvoeder.

Moeiteloos opvoeden door congruent te zijn

Nu hoef je als ouder niet perfect te zijn, het belangrijkste is dat je “echt” bent: een “waar” voorbeeld. Volwassenen zeggen vaak andere dingen dan zij van binnen voelen. Kinderen nemen deze incongruentie haarfijn, zij lezen als het ware tussen de regels door en krijgen een gevoel dat het niet “waar” is waar er gezegd wordt. Het intuïtieve kind weet en voelt dat het niet klopt. Vaak reageren zij met buikpijn. Een helderziend kind ziet dit zo mogelijk ook in de aura. Door deze tegenstrijdige informatie denken kinderen vaak dat zij het verkeerd zien en dit maakt hen onzeker. Wat is het voorbeeld dat deze opvoeder dan geeft?

En hiermee komen we op het interessante misverstand rond een vaak gegeven opvoedkundig advies om je als ouder consequent op te stellen. Stel, je zegt als ouder tegen je kind “Nee, je mag dat niet doen” maar je voelt dat van binnen niet zo, je twijfelt eigenlijk, dan pakt het kind de onderliggende boodschap op en reageert niet op jouw ‘nee”. Het kind pakt datgene op dat hem het beste uitkomt en dat is de ‘ja’-boodschap.

Als je als ouder met je hoofd denkt dat je iets moet vinden en er consequent over wil zijn, dan gaat dat niet lukken als dit niet congruent is met hoe je je erover voelt. Je bent dan incongruent en kunt dan ook onmogelijk consequent zijn. Denken en voelen moeten dus op een lijn zitten. Hier liggen belangrijke werkterreinen voor de oudercoach van nú om dit op een diepere laag aan te pakken. Kinderen vragen van hun ouders om echt te zijn en om hun rugzak met krassen op de ziel uit te pakken en onder ogen te zien. Dan hoeven de ouders hun pijn en boosheid niet meer bij hun kinderen te leggen. Als ouders tevreden zijn met het leven dan stralen zij dat ook uit op hun kinderen en kunnen ze hen voorleven in wie ze echt zijn.

Kinderen laten Zijn

In de relatie met onze kinderen is het belangrijk dat we als opvoeders in deze tijd vorm geven aan de diepere betekenis van de volgende tekst.

Je mag zijn zoals je bent
Om te worden wie je bent
En je mag het worden
Op jouw manier
En in jouw tijd

Kinderen laten in hun gedrag heel goed zien wat zij nodig hebben. Als ouders dit goed kunnen waarnemen dan geven zij ook hen de mogelijkheid om congruent te zijn. Dan kan ook bij de kinderen bewustzijn stromen en mogen zij leven zoals bedoeld is.

Het wijze kind

Het jonge kind heeft nog een heldere verbinding met zijn oorsprong en spirituele wijsheid. Het reageert vanuit eenheidsbewustzijn en tijdloosheid. Ouders hebben levenservaring opgedaan in de aardse vorm. Zij hebben de logisch-analytische bewustzijnskwaliteiten, die in de Westerse wereld van groot belang zijn, kunnen ontwikkelen, en ze zijn vertrouwd met de eisen die de klok en de kalender aan ons eigen ritme stellen. Aan ons als ouders dus de mooie taak om onze kinderen – met erkenning van hun spiritualiteit en hun intuïtieve bewustzijnskwaliteiten – vaste grond onder de voeten te geven in het leven van alledag.

Een voorbeeld: een moeder belde eens radeloos op en vroeg om advies over haar 4-jarig zoontje dat het hele gezin terroriseerde met zijn dwingende gedrag. Maar moeder vindt het kind bijzonder wijs en denkt zij hem niet mag “inperken” door haar eigen grenzen aan hem op te leggen. Als oudercoach zie ik dat ze twee gebieden door elkaar haalt; enerzijds het gebied waar het kind vandaan komt, zijn spirituele oorsprong, en anderzijds het gebied van de aardse relatie waarin de ouders bivakkeren. Ik adviseerde haar om het kind te erkennen op identiteits niveau en het daarin te bevestigen. Maar ook om het vanuit onze aarde vorm een duidelijke grens te stellen. Het geven van een grens biedt het kind een gevoel van veiligheid.

Vertrouwen in de innerlijke expert van de ouder

Ik heb ervaren dat ieder ouder een innerlijke “expert” heeft die aangesproken en verder ontwikkeld kan worden. Het verbaast me daarom enorm dat de maatschappij zich voornamelijk bezig houdt met het organiseren en professionaliseren van de hulpverlening rondom het gezin. Want wanneer gaan we de ouders op niveau ondersteunen en hen wezenlijk waardering geven voor de belangrijke maatschappelijke taak die zij vervullen? Wanneer gaan we hen ook inspirerende trainingen bieden, zoals men in het bedrijfsleven gewend is te krijgen, waarin persoonlijke kracht en innerlijke wijsheid gemobiliseerd worden? Waarom houden we ouders niet jaarlijks op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen en organiseren we geen opvoedingsweekenden op de heide? We vinden het blijkbaar wel verstandig om van grote groepen werknemers en ambtenaren te eisen dat zij minimaal 5% van hun tijd besteden aan opleiding, training op maat en het ontwikkelen van hun persoonlijke kwaliteitein, maar tijdens de belangrijkste “loopbaan”die wij in ons leven zullen vervullen – het opvoeden van onze kinderen – komt de maatschappij niet veel verder dan het bieden van algemene gezondheidsinformatie en opvoedingstips en trucs. Door aan de basis de unieke en wezenlijke verbinding tussen ouder en kind in alle facetten zichtbaar te maken, kan gewerkt worden aan een essentiële omslag. Op “vruchtbare aarde” bloeien de mooiste relaties tussen ouder en kind.